De kracht van stilte: mijn ervaring met een stilte retraite
Het is een grijze, koude dag in januari wanneer ik aankom op de locatie van mijn eerste stilte retraite. De kamer waarin ik verblijf is eenvoudig: een eenpersoonsbed, een nachtkastje, een kleine kast en een stoel bij het raam. Buiten hoor ik het zachte geroezemoes van andere deelnemers die ook hun plek vinden. Terwijl ik mijn tas uitpak, voel ik een lichte spanning in mijn schouders. Wat staat me de komende dagen te wachten? Ik ben nieuwsgierig, maar ook een beetje nerveus.
Wat is een stilte retraite?
In mindfulness is een stilte retraite een bijzondere manier om dieper in de beoefening te duiken. Het is een moment waarop je bewust alle externe afleidingen loslaat en een veilige ruimte creëert om volledig aanwezig te zijn in het moment. Stilte retraites bieden de kans om naar binnen te keren en de stroom van gedachten, gevoelens en sensaties in je lichaam te observeren zonder afleiding van buitenaf.
Het idee achter deze stilte is simpel maar krachtig: stilte legt bloot wat we vaak met drukte en afleiding proberen te bedekken. In ons dagelijks leven worden we overspoeld door prikkels – van werk, sociale verplichtingen en technologie – die ons vaak wegtrekken van het hier en nu. Stilte creëert ruimte om te zien wat er echt speelt, van binnen en van buiten.
De eerste dagen: stilte als spiegel
De eerste dag voelt alsof de pauzeknop op mijn leven wordt ingedrukt. Het programma is intens: meditatie na meditatie, afgewisseld met wandelingen en eetmomenten in stilte. Ik voel ongeduld en merk hoe mijn gedachten steeds afdwalen naar verlangens: naar lekker eten, mijn gezin, meer beweging. Tegelijkertijd is er een zekere onrust. Niets hoeven doen voelt vreemd en ongemakkelijk. In het dagelijks leven doe ik bijna elk moment iets. Van het huishouden, tot verzorgen van de kinderen, werken. Alleen op geplande momenten doe ik even niets.
Tijdens een groepsmoment deel ik mijn ervaring met anderen. Ik hoor dat ik niet de enige ben die hiermee worstelt. Sommigen ervaren juist veel weerstand, anderen voelen zich emotioneel of vinden de stilte juist heel fijn de eerste dagen. Het is troostend te weten dat dit erbij hoort en iedereen het op zijn of haar eigen manier ervaart. Stilte werkt als een spiegel die laat zien wat er van binnen leeft, zelfs als dat niet altijd comfortabel is.
Waarom meditatie soms ongemakkelijk is
In een van de dagelijkse dhammatalks vertellen ze over de vijf hindernissen die je tijdens meditatie en in het dagelijksleven kunt tegenkomen: afkeer, verlangen, slaperigheid, onrust en twijfel. Geen nieuwe informatie voor mij maar wel helpend om hierbij stil te staan. Bij mij wisselen ze elkaar af, vooral in de eerste dagen. Afkeer voel ik als ik opnieuw op dat kussen zit, terwijl mijn lichaam schreeuwt om te bewegen. Verlangen sluipt in kleine dingen: een kus van mijn man, een knuffel van mijn kinderen, of gewoon de gezelligheid van thuis.
En dan is er meditatiepijn. Mijn lichaam laat duidelijk merken dat het niet gewend is aan urenlang stilzitten. Mijn onderrug zeurt, mijn schouders spannen zich aan, en mijn benen tintelen. In het begin probeer ik de pijn te negeren, maar dat maakt het erger. Tijdens een van de sessies besluit ik er anders mee om te gaan: ik blijf zitten en adem bewust in de pijn. Het is een uitdaging om te blijven, maar terwijl ik mijn adem door mijn lichaam stuur, merk ik dat de pijn zachter wordt. Het is alsof ik niet alleen met de fysieke sensatie werk, maar ook met de verhalen die ik eromheen vertel: “Dit houd ik niet vol,” of “Waarom doe ik dit mezelf aan?”
Meditatiepijn is niet alleen fysiek. Het is ook de mentale strijd tegen ongemak. Maar juist die strijd biedt een ingang naar groei. Door aanwezig te blijven bij wat ongemakkelijk voelt, leer ik ruimte te maken voor wat er is – zonder oordeel. Het herinnert me eraan dat pijn niet iets is om bang voor te zijn, maar een signaal van het lichaam dat aandacht verdient.
Overgave aan het moment
Op de derde dag gebeurt er iets. Ik geef me over aan het ritme van de retraite. Ik stel mezelf een intentie: alles wat zich aandient met openheid tegemoet treden. Ik geef mezelf toestemming om vriendelijker te zijn voor mijn lichaam. Als ik voel dat ik niet kan blijven zitten, ga ik liggen tijdens de meditatie. Die kleine daad van zelfcompassie maakt een wereld van verschil.
Langzaam begin ik de stilte anders te ervaren. Ik merk de vogels op die buiten zingen, het ritme van de regen die op het raam tikt, en de wind die door de bomen waait. Mijn gedachten lijken rustiger te worden. De momenten waarop ik niets hoef te doen, beginnen als een zegen te voelen in plaats van een uitdaging.
Wat stilte me leert
Na vijf dagen keer ik huiswaarts met een gevoel van dankbaarheid en opluchting. De stilte heeft me geholpen om mijn gedachten en patronen scherper te zien. Ik ervaar hoe waardevol het is om even helemaal los te komen van de dagelijkse drukte en hoe krachtig het kan zijn om simpelweg stil te zijn.
Een stilte retraite is niet makkelijk. Het vraagt om moed om de confrontatie met jezelf aan te gaan, zonder de afleidingen die normaal zo’n groot deel van ons leven vullen. Maar het is ook een van de meest transformerende ervaringen die ik ooit heb gehad. Het heeft me geleerd om stil te staan, te luisteren naar wat mijn lichaam en geest nodig hebben, en om vriendelijker te zijn – voor mezelf en anderen. Ook dat ik goed met mijzelf kan zijn.
En ja, meditatiepijn is echt. Maar ik zie het nu als een herinnering aan groei. Net als spierpijn na een zware training vertelt het me dat ik gewerkt heb, dat ik buiten mijn comfortzone ben gegaan, en dat ik sterker ben geworden door het proces.